Akropol (Ateny, V wiek p.n.e.)

Wróć

Akropol (Ateny, V wiek p.n.e.)

Akropol ateński to najsłynniejsza na świecie cytadela, zbudowana w V wieku p.n.e., złotym okresie epoki peryklejskiej.

Rocznik 1 - 12

mozaLink

Weblink

Cyfrowy materiał dydaktyczny

/ MS-6412 / 26

Dodaj do zbioru

Pytania

Jak długo trwał średni okres urzędowania urzędników w ateńskiej demokracji?
Kto posiadał najwyższą władzę w ateńskiej demokracji?
W którym roku wygnano z Aten ostatniego tyrana?
Kim był tyran?
Kto nie był ateńskim mężem stanu?
Który z budynków na ateńskim Akropolu nazywany jest „skarbcem”?
W którym budynku na ateńskim Akropolu znajdują się Kariatydy?
Jak nazywa się kolumna w kształcie postaci kobiecej podtrzymująca ganek?
Jak nazywała się największa świątynia na ateńskim Akropolu?
W jakim greckim stylu architektonicznym była zbudowana świątynia Ateny Nike?
Jak nazywa się ateński budynek bramy na Akropolu?
Dla której bogini wybudowana została świątynia obok budynku bramy?

Kto był najważniejszym bogiem greckiej mitologii?
Która z bogiń była według mitologii greckiej boginią nauk i rzemiosła?
Jak według mitologii greckiej przyszła na świat Pallas Atena?
Która bogini była opiekunką Aten?
Która z liter jest ostatnią literą alfabetu greckiego?
Która z liter jest pierwszą literą greckiego alfabetu?
Kto był głównym projektantem najważniejszych dzieł kultu religijnego w ateńskim akropolu?
Kiedy została zbudowana cytadela ateńska?
Jaką funkcję pełniły akropole?
Jaką funkcję pełniły akropole?
Jak nazywamy inaczej miasta-państwa?
W jakiej części greckich miast-państw mieściły się akropole?

Sceny

Akropol

Partenon - Jedna z największych świątyń antycznego świata, zbudowana w porządku doryckim. Centralny budynek Akropolu.
Erechtejon - Świątynia wybudowana w porządku jońskim. Charakteryzują ją kolumny w kształcie postaci kobiecych (Kariatydy).
Chalkotheka - Hala służąca do przechowywania darów wotywnych przeznaczonych dla Pallas Ateny (skarbiec).
Posąg Ateny - Bogini nauki i mądrości, która roztoczyła opiekę nad miastem, i której miasto zawdzięcza swoją nazwę.
Brauronia - Sanktuarium Artemidy wzniesione ku czci bogini dziewicy, patronki myśliwych.
Propyleje - Starożytny grecki budynek bramy. Na Akropolu ateńskim składał się on z dwóch sal i pięciu wejść.
Świątynia Ateny Nike - Świątynia wybudowana w porządku jońskim została wzniesiona ku czci Zwycięskiej Ateny.
Ateny - To jedno centrum jednej z najważniejszych polis starożytnej Hellady. Jego nazwa pochodzi od bogini Ateny.
Morze Egejskie - To akwen wodny znajdujący się we wschodniej części Morza Śródziemnego o powierzchni ok. 214 tys. km2.
Pireus - Miasto na wybrzeżu Morza Egejskiego. Starożytny port w Atenach. Położone na południowy zachód od Aten.
droga - Starożytne Ateny były połączone z Pireusem drogą ogrodzoną murami. Większość towarów handlowych docierała tą trasą z portu do miasta.

Twierdza Ateńska

Akropole (cytadele) w starożytnej Grecji były charakterystycznymi kompleksami budowli, przede wszystkim o przeznaczeniu religijnym. Znajdowały się najczęściej w centralnym punkcie miast, na wznoszących się ponad miastem skalistych wzgórzach. Najbardziej znany i najsłynniejszy jest Akropol ateński, zbudowany na niebieskoszarym, płaskim wzgórzu wapiennym na wysokości ok.150 m.

W złotym okresie demokracji ateńskiej, w V wieku p.n.e., Perykles powierzył sporządzenie planów jego budowy najsłynniejszemu starożytnemu rzeźbiarzowi, Fidiaszowi. Iktinos i Kallikrates byli odpowiedzialni za nadzór budowy. Wspaniałe budynki wyrastały jednen po drugim na jałowej skale.
Pod koniec XIX wieku Greckie Towarzystwo Archeologiczne przeprowadziło na Akropolu wykopaliska na wielką skalę. Renowacja budowli Akropolu trwa do dzisiaj. W 1987 roku kompleks budowli Akropolu znalazł się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Głowa - rzeźba portretowa Fidiasza

Propyleje

Budynek bramy

Propyleje to określenie oznaczające zazwyczaj budynek bramy w starożytnej Grecji. Budynek bramy na Akropolu ateńskiego wzniesiony został między 437 a 432 rokiem p.n.e., na podstawie planów Mnesiklesa. (Pierwotny plan nigdy nie został zrealizowany w całości).

Brama posiadała pięć przejść pomiędzy doryckimi kolumnami, wspierającymi środkową halę. Spośród budynków wzniesionych po obu stronach bramy tylko północne skrzydło udało się ukończyć.

Ogromne schody prowadzące do bramy wykonano później, w epoce rzymskiej.

Spośród pięciu bram i dwóch sal do dzisiejszych czasów przetrwały jedynie zewnętrzne kolumny i część kasetonowego sklepienia.

Budynek bramy dzisiaj

Partenon

Świątynia bogini dziewicy

Partenon był najwspanialszą centralną budowlą Akropolu. Największa świątynia świata antycznego została zbudowana między 447 a 432 rokiem p.n.e. na podstawie planów Fidiasza pod kierownictwem Iktinosa i Kallikratesa. Swoją nazwę świątynia otrzymała od Pallas Ateny (parthenos znaczy dziewica), bogini i opiekunki miasta.

Świątynia została wzniesiona w porządku doryckim. Kamienna podstawa w formie stopni podtrzymywał kolumnadę (składającą się łącznie z 46 kolumn) oraz ściany. Na kolumnach spoczywało obelkowanie, a na nim znajdował się dwuspadowy dach skośny i dwa trójkątne frontony, których pola wewnętrzne (tympanony) ozdobione były płaskorzeźbami. Wnętrze świątyni podzielone było ścianą na dwie części. W większej z nich stał 11-12 metrowy, marmurowy posąg Ateny wykonany przez Fidiasza, mniejsza służyła jako pomieszczenie skarbca.

Partenon dzisiaj

Erechtejon

Budynek Kariatyd

Nad wzgórzem Akropolu królują dwie świątynie: Partenon i Erechtejon, z których druga zbudowana została w porządku jońskim. Osobliwością tej budowli jest przypominający balkon ganek (Ganek Kor) podtrzymywany przez sześć kolumn w kształcie postaci kobiecych.

Kariatyda to posąg kobiety spełniający funkcję kolumny (jej męskim odpowiednikiem jest atlas). Takie rozwiązanie stosowano nie tylko w architekturze starożytnej Grecji, ale było ono popularne również w późniejszych okresach. Ganek kolumnowy Erechtejonu wyróżnia się na tle podobnych antycznych rozwiązań architektonicznych.

Kariatydy

Posąg Ateny

Opiekunka miast

Pallas Atena weszła do panteonu bóstw Olimpu jako córka Zeusa i Metydy. Starożytni Grecy wielbili ją jako boginię mądrości, sprawiedliwości, prawości, rzemiosła i sztuki. Była ona ulubienicą swojego ojca mimo, że wyskoczyła z głowy Zeusa po uderzeniu go przez Hefajstosa.

Atena była także opiekunką miast. O miasto w Attyce musiała walczyć z Posejdonem. Bogini wygrała próbę, dlatego miasto nazwano jej imieniem.
Najważniejsze budowle Akropolu wzniesiono oczywiście na cześć bogini, opiekunki miasta (Polias Ateny). Fidiasz złożył hołd Atenie również innym, wspaniałym dziełem. Wykonał dla niej ogromny posąg z brązu, który stanął na otwartym placu cytadeli i przy dobrej pogodzie był widoczny z bardzo daleka.

Pallas Atena, opiekunka miast

Podróż w czasie

Partenon (Przekrój)

fronton
gzyms
tympanon - Fronton: trójkątny lub zaokrąglony łukiem przyczółek dwuspadowego dachu, którego wewnętrzne pole często zdobiono płaskorzeźbami.
baza
31 m
opistodomos - Tylny portyk.
70 m
partenon - Początkowo nazywano tak jedno z pomieszczeń na terenie świątyni, które nie było połączone z naos.
zewnętrzena kolumnada
kolumna dorycka - Osiem kolumn doryckich umieszczono na krótszym boku świątyni, a siedemnaście na jej boku dłuższym.
metopa - Czworokątna płyta znajdująca się na fryzie świątyń budowanych w porządku doryckim, często zdobiona płaskorzeźbami.
akroterion - Element dekoracyjny.
Partenon - Największa świątynia ateńskiego Akropolu poświęcona Pallas Atenie. Została wzniesiona przez Iktinosa i Kallikratesa na miejscu wcześniejszej świątyni, według planów architektonicznych Fidiasza. Trwającą dziesięć lat budowę ukończono w 438 r. p.n.e.
konstrukcja dachu
naos - Oddzielone ścianami wewnętrzne pomieszczenie w greckich i rzymskich świątyniach, w którym znajdował się posąg bóstwa.
kolumna jońska - Partenon był ozdobiony czterema kolumnami jońskimi. Tutaj po raz pierwszy, w ramach jednego budynku, połączono elementy porządku doryckiego i jońskiego.
zachodni fronton - Przedstawia walkę Pallas Ateny z Posejdonem o Attykę.

Pallas Atena

Posąg Pallas Ateny - Dwunastometrowy posąg był dziełem Fidiasza. Jasną skórę bogini symbolizowała kość słoniowa.
hełm - Posąg bogini wieńczył hełm, ozdobiony skrzydlatymi końmi i postacią sfinksa.
bogini zwycięstwa - Pallas Atena w jednej dłoni trzyma figurkę Nike, bogini zwycięstwa.
kolumna dorycka - Wewnątrz, wzdłuż dłuższych ścian wzniesiono dziesięć kolumn doryckich, a wzdłuż krótszej ściany tylnej pięć kolumn w tym samym stylu.
tarcza - Tarcza przedstawia walkę Greków i Amazonek.
naos - Oddzielone ścianami wewnętrzne pomieszczenie w greckich i rzymskich świątyniach, w którym znajdował się posąg bóstwa.

Ateny

obszar rolniczy
brama miejska
mur miejski
Akropol - Cytadela. Religijne centrum starożytnych helleńskich polis. Było zbudowane na łatwych do obrony wzgórzach.
Areopag - Areopag. Wzgórze wznoszące się na północny zachód od Akropolu, było miejscem obrad Rady Areopagu.
agora - Plac targowy i teren sanktuarium. Jedno z głównych ośrodków życia handlowego, politycznego i religijnego w starożytnych miastach helleńskich.
budynki mieszkalne

Narracja Pokaż wszystkie

W miastach-państwach starożytnej Grecji akropole zajmowały szczególne miejsce. Cytadele budowane były w centrum polis, w miejscu łatwym do obrony. Poza funkcjami obronnymi służyły one jako ośrodki życia religijnego.

Cytedela ateńska zajmuje szczególne miejsce wśród innych akropoli. Nie tylko jej rozmiary i jakość wykonania, ale także jej historyczne znaczenie wyróżniają ją spośród podobnych budowli starożytnej Grecji. Akropol, położony na wapiennym wzgórzu wznoszącym się nad niziną Attyki, powstał w okresie zwanym pokojową epoką Peryklesa w V wieku p.n.e. Fidiasz, słynny rzeźbiarz okresu klasycznego, nadzorował prace nad najważniejszymi budowlami sakralnymi.

Na miejsca kultu religijnego można było dostać się przez Propyleje, czyli budynek bramy. Ta ogromna marmurowa brama została zaplanowana przez Mnesiklesa.

W epoce rzymskiej dobudowano do niej schody, obok których stała świątynia bogini olimpijskiej, Ateny Nike, jedna z pereł architektonicznych stylu jońskiego.

Większość budowli na wznoszącym się nad okolicą wzgórzu wapiennym poświęcona została opiekunce miasta, bogini Pallas Atenie, od której imienia miasto otrzymało swą nazwę. W miejscu centralnym cytadeli, na otwartej przestrzeni stał wykonany z brązu, majestatyczny posąg Ateny, czuwając nad jej ulubionym miastem.

Chalkoteka (skład brązu) była skarbcem, w którym przechowywano dary przeznaczone dla bogini Ateny.

Spośród budowli ateńskiego Akropolu wyróżnia się jedna z największych i najbardziej znanych świątyń antycznego świata, Partenon. To dzieło architektury, łączące porządek dorycki z elementami stylu jońskiego, zostało zbudowane przez Iktinosa i Kallikratesa według planów Fidiasza. W większej sali świątyni stał dwunastometrowy posąg Ateny, dzieło najsłynniejszego rzeźbiarza okresu klasycznego.

Obok ukochanej córki Zeusa inni bogowie także mieli swoje miejsce na Akropolu. Jedną z kultowych świątyń był również Erechtejon, który zasłynął z Kariatyd, czyli kobiecych postaci pełniących rolę kolumn.

Niestety, ze świątyni Artemidy w Brauron pozostały jedynie ruiny. Każdego roku ateński Akropol przyciąga tysiące turystów. W 1987 roku zajął należne mu miejsce na liście światowego dziedzictwa UNESCO.