Kulak ve İşitme Süreci

Geri

Kulak ve İşitme Süreci

İşitme organımız, hava titreşimlerini beyin tarafından değerlendirilecek elektriksel uyartılara dönüştürür.

6 – 12. sınıf

mozaLink

Web bağlantısı

Dijital ünite

/ MS-6404 / 32

Koleksiyona ekle

Sorular

"Salyangozun içi üzenginin hareketiyle titreşen sıvı ile doludur." ifadesi doğru mu?
"Aynı frekanstaki sesler uyartıyı salyangozun hep aynı yerinde oluşturur." ifadesi doğru mu?
"Örs, kulak zarıyla temas halinde olan ilk kulak kemikçiğidir." ifadesi doğru mu?
"Uyartı, ses titreşimi etkisiyle kulak kepçesinde oluşur." ifadesi doğru mu?
"Orta kulak, östaki borusu ile yutağa bağlanır." ifadesi doğru mu?
"Üzengi kemikçiğinin tabanı oval pencereye oturmaktadır." ifadesi doğru mu?
Sağlıklı bir kulak, hangi frekans aralığındaki seslere duyarlıdır?
Hangi sesler temel zarın başlangıcında titreşime neden olur?
İşitme merkezi nerede bulunur?

Orta kulak boşluğunu yutağa ne bağlar?
Dış kulak ile ortak kulağı ne ayırır?
Uyartı kulağın neresinde oluşur?
Salyangoz kulağın neresinde bulunur?
Kulak kepçesi ağırlıklı olarak neden oluşur?
Hangisi kulak kemikçikleri arasında DEĞİLdir?
İşitme duyusu nerede gerçekleşir?
Kalın, yani pes seslerin neden olduğu düşük frekanslı titreşimler temel zarı nerede titretir?
İşitme ve denge siniri kaçıncı kafa siniridir?
Kulak kemikçikleri nerede bulunur?

Görüntüler

İşitme süreci

kulak kepçesi - Ses dalgalarını dış kulak yoluna yönlendirir. Ağırlıklı olarak kıkırdak dokudan oluşur.
dış kulak yolu - Ses dalgalarını kulak zarına taşır. Kulak yolunu kaplayan derinin ürettiği kulak kiri, deriyi yara ve mikroplara karşı korur. Kulak kirinin birikip kulak yolunu kapatması, geçici işitme kaybına yol açabilir.
orta kulak - Orta kulak boşluğu ve içindeki kulak kemikçiklerinden oluşur. Orta kulak, östaki borusu ile yutağa bağlanır.
iç kulak - Denge ve işitme sisteminin vazgeçilmez organıdır.
işitme siniri - Sekizinci kafa siniridir; salyangozda oluşan uyartıları beyne iletir. Denge ile ilgili bilgiyi iletmekten de sorumlu olduğu için işitme ve denge siniri olarak da bilinir.
işitme yolları - İşitme sinirinin beyindeki devamıdır. Lifler, uyartıyı talamus aracılığıyla işitme merkezine iletir.
işitme merkezi - Beynin her iki yarı küresinde şakak lobunun kabuğunda yer alır. İşitme duyusu burada gerçekleşir. Sesin şiddetine bağlı olarak farklı alanları aktive olur.
östaki borusu - Burun boşluğunu orta kulağa (orta kulak boşluğuna) bağlar. Orta kulak boşluğunun basıncı, dış hava basıncıyla burada eşitlenir. Yutkunma sırasında östaki borusu açılır. Kalıcı olarak tıkandığında orta kulaktaki basınç azalacağı için kulak tıkanır. Dış hava basıncı değiştiğinde kulak çınlar: hava bu sırada ya açılan östaki borusundan geçerek orta kulak boşluğundan çıkar (dış basınç düşük olduğunda) ya da orta kulak boşluğuna girer (dış basınç yüksek olduğunda).

Kulak

kulak kepçesi - Ses dalgalarını dış kulak yoluna yönlendirir. Ağırlıklı olarak kıkırdak dokudan oluşur.
dış kulak yolu - Ses dalgalarını kulak zarına taşır. Kulak yolunu kaplayan derinin ürettiği kulak kiri, deriyi yara ve mikroplara karşı korur. Kulak kirinin birikip kulak yolunu kapatması, geçici işitme kaybına yol açabilir.
orta kulak - Orta kulak boşluğu ve içindeki kulak kemikçiklerinden oluşur. Orta kulak, östaki borusu ile yutağa bağlanır.
iç kulak - Denge ve işitme sisteminin vazgeçilmez organıdır.
işitme siniri - Sekizinci kafa siniridir; salyangozda oluşan uyartıları beyne iletir. Denge ile ilgili bilgiyi iletmekten de sorumlu olduğu için işitme ve denge siniri olarak da bilinir.
işitme yolları - İşitme sinirinin beyindeki devamıdır. Lifler, uyartıyı talamus aracılığıyla işitme merkezine iletir.
işitme merkezi - Beynin her iki yarı küresinde şakak lobunun kabuğunda yer alır. İşitme duyusu burada gerçekleşir. Sesin şiddetine bağlı olarak farklı alanları aktive olur.
östaki borusu - Burun boşluğunu orta kulağa (orta kulak boşluğuna) bağlar. Orta kulak boşluğunun basıncı, dış hava basıncıyla burada eşitlenir. Yutkunma sırasında östaki borusu açılır. Kalıcı olarak tıkandığında orta kulaktaki basınç azalacağı için kulak tıkanır. Dış hava basıncı değiştiğinde kulak çınlar: hava bu sırada ya açılan östaki borusundan geçerek orta kulak boşluğundan çıkar (dış basınç düşük olduğunda) ya da orta kulak boşluğuna girer (dış basınç yüksek olduğunda).

Kulak kemikçikleri

kulak zarı - Dış kulak ile orta kulağı ayıran bağ dokudan zar. Ses dalgalarının etkisiyle titreşmeye başlar ve bu titreşimi kulak kemikçiklerine iletir. Kulak zarı çizilmesi sırasında kulak zarında küçücük bir kesik açılır ve iltihaplanmış orta kulaktaki irin boşaltılır.
çekiç - Kulak zarının titreşimini örse ileten ilk kulak kemikçiği.
örs - Çekicin titreşimini üzengiye ileten ikinci kulak kemikçiği.
üzengi - Örs kemiğinin titreşimini salyangoza ileten üçüncü kulak kemikçiği. Vücuttaki en küçük kemiktir.

Salyangoz

3 yarım daire kanalı - Başın açısal hareketini algılar. Baş herhangi bir yöne döndürüldüğünde yarım daire kanallarının duyu hücrelerinde uyartı meydana gelir. Bu uyartı işitme siniri (diğer adıyla işitme ve denge siniri) liflerinden geçerek beyne ulaşır.
üst salyangoz kanalı - Üzenginin hareketi, üst salyangoz kanalı içindeki perilenf sıvısını titretir. Sıvının titreşimi salyangozun tepesine doğru yayılır.
orta salyangoz kanalı - Yukarıdan Reissner zarı ve aşağıdan ise temel (baziler) zar sınırlar. İçi endolenf sıvısıyla doludur.
alt salyangoz kanalı - İçi perilenf sıvısıyla doludur. Titreşim salyangozun tepesinden tabanına doğru bu kanalda yayılır.
işitme siniri - Sekizinci kafa siniridir; salyangozda oluşan uyartıları beyne iletir. Denge ile ilgili bilgiyi iletmekten de sorumlu olduğu için işitme ve denge siniri olarak da bilinir.
yuvarlak pencere - Bağ dokulu azarla kaplıdır. Titreşim, alt salyangoz kanalı sıvısında, salyangozun "çıkışı" olan yuvarlak pencereye doğru yayılır.
oval pencere - Bağ dokulu oval zarla kaplıdır. Üzenginin tabanı oval pencereye oturur. Üzenginin titreşimi zardan geçerek salyangozun üst kanalındaki sıvıya ulaşır. Oval pencere, salyangozun "girişidir".

Korti organı

tüy hücreleri - Titreşim sırasında temel zar ve çatı zarı birlikte hareket eder. Çatı zarı, Korti organının tüy hücreleri üzerine baskı yaparak tüyleri eğer. Böylece tüy hücrelerinde uyartı oluşur. Sürekli gürültüye maruz kalma tüylerin ölmesine neden olur ve bu da kalıcı işitme kaybına yol açar. Bu nedenle işyerlerinde ses düzeyi çok önemlidir.
çatı (tektorial) zar - Titreşim sırasında temel zar ve çatı zarı birlikte hareket eder. Çatı zarı, Korti organının tüy hücreleri üzerine baskı yaparak tüyleri eğer. Böylece tüy hücrelerinde uyartı oluşur.
temel (baziler) zar - Salyangoz sıvısında yayılan ses dalgalarının etkisiyle titreşmeye başlar. Temel zar ve çatıl zarı birlikte hareket eder.
sinir lifleri

Yer ilkesi

According to tonotopy, the pitch is determined by where the vibration is generated along the basilar membrane in the inner ear. Higher frequency sounds cause vibrations of higher frequency in the liquid, which are absorbed in the initial section of the membrane. Lower frequency vibrations generated by deep sounds enter the cochlea and are absorbed closer to the tip. When a vibration is absorbed, an electrical signal is produced, which is transmitted into the brain. The pitch of the sound is encoded by the site of absorption.

Georg von Békésy (1899–1972), a Hungarian-American biophysicist, proved this theory through various experiments. His discoveries significantly advanced the understanding of the mechanism of hearing. In 1961, he was awarded the Nobel Prize in Physiology or Medicine 'for his discoveries of the physical mechanism of stimulation within the cochlea.'

Anlatma Tümünü göster

Ses, işitme organımız yardımıyla algıladığımız hava titreşimidir. Sağlıklı bir kulak, frekansı 20 Hz ile 20.000 Hz arasındaki seslere duyarlıdır, ama yaşın ilerlemesi ve uzun süreli gürültüye maruz kalmadan dolayı bu işitme aralığı daralır.

Uyartı, ses titreşimi etkisiyle iç kulakta oluşur ve önce işitme siniri, ardından işitme yolu liflerinden geçerek beyin kabuğundaki işitme merkezine ulaşır. İşitme duyusu, beyin kabuğunda gerçekleşir.

Kulak kepçesi, ses dalgalarını toplayıp dış kulak yoluna yönlendirir. Ses, dış kulak yolunu kapatan kulak zarını titretir. Kulak kemikçikleri çekiç, örs ve üzengi kulak zarının titreşimini salyangoza iletir.

Üzengi kemikçiğinin tabanı oval pencereye oturmaktadır. Salyangozun kemiksi duvarı içerisinde bulunan temel zar, salyangozda boydan boya uzanır ve sonundan geri dönerek Reissner zarında devam eder. Bu nedenle salyangozun kesitinde alt, orta ve üst kanal olmak üzere üç salyangoz kanalı bulunur.

Salyangozun içi ise üzenginin hareketiyle titreşen sıvı ile doludur. İnce, yani tiz seslerin neden olduğu yüksek frekanslı titreşimler, salyangozun tabanına yakın yerde oluşarak temel zarı titretir. Kalın, yani pes seslerin neden olduğu düşük frekanslı titreşimler ise, temel zarı salyangozun tepesine yakın yerde titretir. Böylece beyne ulaşacak elektriksel uyartı, titremenin gerçekleştiği yerde oluşur. Sesin yüksekliğinin uyartının oluştuğu yer ile kodlanmasına tonotopi, yani 'yer ilkesi' denir.

Elektriksel uyartı Korti organında meydana gelir. Salyangozda yayılan titreşimin etkisiyle çatı zarı, temel zarın yüzeyindeki tüy hücreleri üzerine baskı yaparak tüyleri eğer ve uyartı oluşur. Böylece Korti organı titreşimleri elektriksel uyartıya dönüştürmüş olur. Bu uyartı ise işitme siniri liflerinden geçerek önce beyne, sonra işitme yolundan beyin kabuğuna ulaşır ve beyin kabuğunda işitme duyusu gerçekleşir.