Μογγολική γιούρτα

Οι Μογγόλοι της Εσωτερικής Ασίας παραδοσιακά ακολουθούσαν έναν νομαδικό τρόπο ζωής. Κινούνταν σε ομάδες, περιπλανώμενοι στις μεγάλες πεδιάδες που χωρίζονταν από ποτάμια και περιβάλλονταν από οροσειρές. Ο ποιμενικός, κτηνοτροφικός πολιτισμός τους βασιζόταν στην εκτροφή ζώων όπως άλογα, πρόβατα, βοοειδή και, σε ορισμένες περιοχές, καμήλες.

Από όλα τα ζώα, τα άλογα έχαιραν της υψηλότερης εκτίμησης ως οι αμεσότεροι σύντροφοι των ανθρώπων. Χρησιμοποιούνταν για διάφορους σκοπούς, όπως μεταφορά ανθρώπων και φορτίων, μάχη και ακόμη και ως τροφή. Ο δεσμός μεταξύ ανθρώπου και αλόγου τύγχανε μεγάλου σεβασμού και έγινε ο ακρογωνιαίος λίθος του μογγολικού πολιτισμού.

Η γιούρτα, γνωστή ως γκερ στα μογγολικά, είναι ένα από τα πιο εμβληματικά σύμβολα της μογγολικής εθνικής ταυτότητας. Ο σχεδιασμός και τα υλικά της είναι τέλεια για τον νομαδικό τρόπο ζωής. Είναι εύκολο να συναρμολογηθούν και να αποσυναρμολογηθούν, αλλά αρκετά ελαφριά για να μεταφέρονται σε κάρα που τα τραβούν βόδια, άλογα ή καμήλες. Όλα τα μέρη μιας μέσης γιούρτας ζυγίζουν μεταξύ 250 και 300 κιλά.

Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ η Μογγολία έχει ακολουθήσει τις σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις, ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού της εξακολουθεί να ζει σε γιούρτες σήμερα. Ενώ οι κεντρικές συνοικίες της πρωτεύουσας, Ουλάν Μπατόρ, κυριαρχούνται από πολυώροφα κτίρια, τα περίχωρα της πόλης φιλοξενούν συνοικίες από γιούρτες, όπου ο παραδοσιακός τρόπος διαβίωσης εξακολουθεί να είναι κοινός.

Οι μογγολικές γιούρτες έχουν κυκλικό σχεδιασμό. Στο μογγολικό σύστημα πεποιθήσεων, οι κακές ενέργειες μπορούν να συσσωρευτούν σε γωνίες, κάτι που δεν μπορεί να συμβεί στο στρογγυλό σχήμα της γιούρτας. Με αυτόν τον τρόπο, οι κάτοικοι της γιούρτας μπορούν να έχουν έναν ήσυχο ύπνο και προστασία από αρνητικά συναισθήματα όπως ο θυμός.

Το εσωτερικό μιας γιούρτας χωρίζεται παραδοσιακά σε διάφορους χώρους, ο καθένας με διαφορετική λειτουργία. Σύμφωνα με το έθιμο, η είσοδος πάντα βλέπει νότια για να προστατεύει το εσωτερικό από τους ισχυρούς βόρειους ανέμους και να επιτρέπει στον καπνό να φεύγει. Η περιοχή κοντά στην είσοδο προορίζεται για τους απλούς επισκέπτες. Ο οικογενειακός βωμός βρίσκεται απέναντι από την είσοδο. Ο χώρος μπροστά από το βωμό προορίζεται για τους τιμώμενους καλεσμένους. Η πλευρά του συζύγου είναι στα αριστερά της εισόδου. Αυτός ο χώρος είναι επίσης όπου κάθονται οι άνδρες καλεσμένοι. Η δεξιά πλευρά είναι για τη σύζυγο, τα παιδιά και τις γυναίκες καλεσμένες. Στο κέντρο της γιούρτας βρίσκεται η εστία, η οποία φέρει ένα βαθύ συμβολικό νόημα. Η ίδια η φωτιά θεωρείται ιερή και η κεντρική θέση της εστίας στη γιούρτα συμβολίζει το κέντρο του Σύμπαντος.

Η ευκολία συναρμολόγησης και αποσυναρμολόγησης ήταν ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα στον σχεδιασμό της γιούρτας. Η επιλογή των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή του υπαγορεύτηκε από τους φυσικούς πόρους που διατίθενται στη δεδομένη περιοχή. Το πλαίσιο των τοίχων της γιούρτας αποτελείται από μια πτυσσόμενη δομή πλέγματος, που κατασκευάζεται από την ένωση πολλών κομματιών ξύλου, τα οποία συγκρατούνται μεταξύ τους με συνδετικά υλικά. Η οροφή κατασκευάζεται από στύλους υποστηριζόμενους από κολόνες και ένα κυκλικό άνοιγμα είναι σχεδιασμένο στο κέντρο της οροφής για να επιτρέπει στον καπνό να διαφεύγει.

Το εξωτερικό της γιούρτας είναι καλυμμένο με ένα υλικό που ονομάζεται τσόχα, το οποίο είναι κατασκευασμένο από συμπιεσμένες και αποξηραμένες τρίχες ζώων, κυρίως μαλλί προβάτου. Η τσόχα είναι εξαιρετικό μονωτικό: διατηρεί τη θερμότητα αποτελεσματικά και είναι επίσης αναπνέουσα και αδιάβροχη. Το τσόχινο κάλυμμα προσαρτάται στο πλαίσιο με σχοινιά. Αυτά τα σχοινιά όχι μόνο συγκρατούν την τσόχα στη θέση της αλλά παρέχουν επίσης σταθερότητα σε ολόκληρη τη δομή. Ο δακτύλιος οροφής και η είσοδος καλύπτονται με ξεχωριστά ρυθμιζόμενα καλύμματα, παρόμοια με κουβέρτες. Σε ζεστό καιρό, το εξωτερικό κάλυμμα από τσόχα μπορεί να διπλωθεί από τη βάση της γιούρτας για να επιτρέψει την κυκλοφορία του αέρα και να εξασφαλίσει τον κατάλληλο αερισμό στο εσωτερικό.